Strona w postępowaniu

Stroną jest każdy, kto posiada obowiązek uczestnictwa w sprawie, jak też ten kto żąda, aby organ dokonał wobec niego pewnych  określonych czynności administracyjnych. Stroną w postępowaniu może być:

  • osoba fizyczna;
  • osoba prawna;
  • państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
  • organizacje społeczne.

              Strona pełni  główną  rolę w postępowaniu administracyjnym. Postępowanie prowadzi się w celu rozstrzygnięcia jej praw i obowiązków. Postępowanie nie może się toczyć bez udziału strony, gdyż brak podmiotu  którego te prawa lub obowiązki  mają dotyczyć.

           Stosownie do przepisu art. 28 k.p.a  stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie lub kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Wspomniany przepis określa podmioty posiadające legitymację procesową w postępowaniu administracyjnym.

             Legitymacja procesowa to uprawnienie podmiotu do wszczęcia postępowania (legitymacja czynna) lub uprawnienie do uczestnictwa w postępowaniu jako strona (legitymacja bierna).

          Legitymacja procesowa czynna jest to uprawnienie do wszczęcia postępowania. Organ administracji publicznej wszczyna postępowanie na wniosek strony lub z urzędu. Może również wszcząć postępowanie z urzędu w sprawie, w której wymagany jest wniosek strony, jeżeli przemawia za tym ważny interes prawny.

             Legitymacja procesowa bierna jest to uprawnienie do bycia stroną. Jest to uprawnienie do uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym jako strona wynika z obowiązku ustawowego lub ważnego interesu prawnego. Jest to prawo podmiotowe, które przyznawane jest jednostce w toku postępowania administracyjnego, prawo te przynosi korzyści danej jednostce. Interes prawny jest to stan prawny poszerzający jednostce roszczenia prawne. W odniesieniu do postępowania administracyjnego interes musi być:

  • Osobisty, własny i indywidualny,
  • Konkretny, który da się obiektywnie stwierdzić
  • Aktualny

        W doktrynie prawa administracyjnego wykształciły się dwie podstawowe koncepcje legitymacji procesowej strony – obiektywna i subiektywna. Założeniem koncepcji obiektywnej jest twierdzenie, że podmiot ubiegający się o wydanie decyzji administracyjnej nie może sam decydować o jej istnieniu i sam przesądzać o swoim statusie strony w postępowaniu.
Wyznawcy jednej i drugiej koncepcji byli zgodni co do tego, że kategoria interesu prawnego, na której zbudowane zostało pojęcie strony, należy do prawa materialnego jako wyrażenie „prawa do określonego postępowania”, prawo materialne decyduje o tym, kiedy dany interes prawny powstanie.

             Założeniem koncepcji subiektywnej jest przekonanie, że istnienie lub nieistnienie interesu prawnego w konkretnej sprawie podlega badaniu dopiero w toku postępowania administracyjnego i przesądza o wydaniu takiej czy innej decyzji.

          Zwolennicy jednej i drugiej koncepcji byli zgodni co do tego, że kategoria interesu prawnego, na której zbudowane zostało pojęcie strony, należy do prawa materialnego jako wyrażenie „prawa do określonego postępowania”, prawo materialne decyduje o tym, kiedy dany interes prawny powstanie.

Zdolność administracyjno-prawna, a zdolność administracyjno-procesowa rozróżnienie polega na tym, iż pierwsza z nich oznacza bycie podmiotem praw i obowiązków wynikających z decyzji administracyjnej natomiast zdolność administracyjno-procesowa to zdolność do podejmowania czynności procesowych osobiście, we własnym imieniu.
Zdolność administracyjno-prawna – jest to zdolność występowania jako strona w postępowaniu administracyjnym. Zdolność prawna jest oceniana wg przepisów prawa administracyjnego.
Zdolność procesowa- jest to zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowo- administracyjnych. Zdolność procesową mają:
a) osoby fizyczne,
b) osoby prawne,
c) jednostki organizacyjne.
Zdolność procesowa stanowi bezwzględną przesłankę procesową, której brak powoduje nieważność postępowania, braną przez sąd pod uwagę z urzędu.
Przedstawicielstwo jest instytucją prawną, która umożliwia podmiotom prawa cywilnego dokonanie czynności prawnych za pośrednictwem innych osób, ale we własnym imieniu i ze skutkiem dla siebie.
Przedstawicielstwo wynika z przepisów Kodeksu Cywilnego.
Są to przeważnie rodzice dzieci małoletnich, przedstawicielstwo nie występuje  w sprawach gospodarczych.
W myśl art. 30 §4 k.p.a. następstwo procesowe może wyniknąć  z dwóch powodów: 

  • śmierci strony
  • zbycia rzeczy lub praw, których dotyczy postępowanie

W wyniku tych zdarzeń, na miejsce strony wchodzi inna osoba, tzw. następca procesowy. Następca procesowy jest traktowany jako kontynuator poprzednika. Wszystkie czynności jakie podejmował organ wcześniej są skuteczne wobec następcy. Następca przejmuje wszystkie prawa i obowiązki poprzednika.
Innymi słowy następstwo procesowe określa sytuacja, która wynika z powodu śmierci strony lub zbycia rzeczy lub praw, których postępowanie dotyczy. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji, w miejsce strony w postępowaniu wchodzą jej następcy prawni.
Następstwo procesowe może zajść wyłącznie w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych.
Pełnomocnictwo powstaje na mocy jednostronnej czynności prawnej, tzn. strona (mocodawca) ustanawia osobę, która będzie dokonywała za nią określonych czynności przed sądem (urzędem), natomiast przedstawicielstwo wynika z przepisów ustawy (np. rodzice są przedstawicielami ustawowymi swoich małoletnich dzieci).
W postępowaniu administracyjnym strona może działać sama lub przez pełnomocnika. Działanie strony za pośrednictwem pełnomocnika należy do jej praw, i może zostać wyłączone jedynie, gdy czynność musi być dokonana wyłącznie przez stronę.
Pełnomocnictwo procesowe uregulowane jest w art. 32 i 33 k.p.a. i jest ono w postępowaniu administracyjnym ogólnym i podatkowym wyraźnie odformalizowane. Odformalizowanie to wyraża się w tym, że granice umocowania pełnomocnika do działania za stronę są wyznaczone jedynie zakresem czynności procesowych, których strona ( z powodu ich charakteru) musi dopełnić osobiście.
Rodzaje pełnomocnictw

  • ogólne – do zastępowania mocodawcy we wszystkich postępowaniach sądowych, które toczą się z jego udziałem.
  • szczególne – do prowadzenia konkretnej sprawy,
  • pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych.

PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE POWINNO ZAWIERAĆ NASTĘPUJĄCE ELEMENTY:
•           oznaczanie miejsca i daty jego wystawienia,
•           nazwa pisma  „pełnomocnictwo procesowe ogólne”,
•          precyzyjne określenie mocodawcy i pełnomocnika – imię, nazwisko, adres zamieszkania, seria i numer dowodu tożsamości, ewentualnie PESEL, a w przypadku gdy wystawcą pełnomocnictwa będzie przedsiębiorca, konieczne stanie się  wskazanie nazwy/firmy, siedziby, numeru KRS, sądu rejestrowego,
•           określenie zakresu umocowania: „do reprezentowania mnie we wszelkich w sprawach przed sądami powszechnymi”,
•           podpis mocodawcy,
•           dodatkowym elementem może być klauzula zezwalająca bądź zakazująca powoływania dla naszego mocodawcy innych pełnomocników, tzw. substytutów, (dotyczy to zazwyczaj pełnomocników profesjonalnych).
Pełnomocnikiem strony w postępowaniu administracyjnym może zostać osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.
Zgodnie z art. 33 § 4 k.P.A. Organ prowadzący postępowanie może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli spełnione są łącznie trzy przesłanki :
A) przedmiotem postępowania jest sprawa mniejszej wagi;
B) pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony;
C) nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.
W postępowaniu administracyjnym może brać udział wiele stron, ale poprzez to postępowanie nie staje się kontradyktoryjne (sporne).
Strona, zarówno w postępowaniu administracyjnym jak i w podatkowym może umocować kilku pełnomocników do podejmowania czynności. W takiej sytuacji organ administracji publicznej obowiązany jest zagwarantować im udział w postępowaniu. Do realizacji tego obowiązku potrzebna jest regulacja doręczeń pism. Zgodnie z art. 40 §2 k. p.a. jeżeli ustanowiono kilku pełnomocników, wówczas o dostarczeniu  pisma może zadecydować strona i dostarcza je tylko jednemu z nich. To strona wyznacza jednego z nich, jako właściwego do doręczeń. W przypadku, gdy strona nie wyznaczy pełnomocnika, wówczas organ podatkowy doręcza pismo jednemu z pełnomocników ( art. 145 §3 o.p.)

Bibliografia:
1. Adamiak B. i Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowo administracyjne, Warszawa 2013
2. Boratyński J. „Prawo i postępowanie administracyjne. Wybrane zagadnienia prawne. Prawo administracyjne. Postępowanie administracyjne”. Wyd. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005.
3. Chrościelewski W. i Tarno J., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2011
4. Łaszczyca G., Martysz Cz., Matan A. „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom I Komentarz do art.1-103; Tom II Komentarz do art.104-269”. Wyd.  Wolters Kluwer SA, Warszawa 2010
5. por. J. Borowski, w : Adamiak, J. Borowski, K.p.a. Komentarz
6. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

adw. Małgorzata LEWANDOWSKA

ML_29

Małgorzata Lewandowska jest adwokatem wpisanym na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Warszawie. Ukończyła Wydział Prawa w Wyższej Szkole Prawa i Administracji w Warszawie oraz Studia Doktoranckie w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *